Co warto wiedzieć o bojownikach? Czy ich hodowla jest trudna?
Bojowniki to fascynujące i piękne ryby, które urzekają niemal każdego akwarystę – ich
interesujące barwy i rozłożyste płetwy sprawiają, że bardzo długo można je podziwiać z
niesłabnącym zainteresowaniem. Nie jest jednak wiedzą tajemną, że bojowniki bywają
bardzo agresywne, więc ich hodowanie wymaga specjalnej wiedzy oraz stworzenia im
optymalnych warunków życia. O co więc należy zadbać, zanim kupimy bojownika?
Co warto wiedzieć o bojownikach?
Bojowniki są rybkami słodkowodnymi, których naturalnym terenem występowania jest
Azja. Są spotykane w wodach wewnętrznych Malezji, Wietnamu, Kambodży, Laosu czy
Tajlandii. Niestety degradacja ich środowiska naturalnego powoduje, że gatunek ten w
dzikiej odmianie jest na skraju wyginięcia. Coraz lepiej jednak rozwijają się hodowlane
bojowniki, które charakteryzują się intensywnym ubarwieniem i dużymi, pięknymi
płetwami. Pojawiły się one w Europie już pod koniec XIX wieku – wtedy to w Paryżu po
raz pierwszy zaczęły być traktowane jako ozdobne rybki akwariowe. Szybko jednak
zyskały na tyle dużą popularność, że zawędrowały również w inne zakątki kontynentu.
Nazwa bojowników – betta splendens – oznacza dosłownie wspaniałą walkę samców i
wywodzi się z tradycji wystawiania tych ryb do walk, które bywają nawet przedmiotem
zakładów.
Cechą charakterystyczną bojowników jest właśnie ich agresja w stosunku do innych
samców tego samego gatunku. Ryby te potrafią toczyć tak zacięte walki, że mogą one
nawet skończyć się śmiercią obu osobników. Inaczej jest w przypadku samic –
przeważnie są one pokojowo usposobione i nie wchodzą w niebezpieczne interakcje z
innymi przedstawicielkami swojego gatunku. Mimo że bojowniki są najbardziej znane
ze swojej walecznej postawy, zdecydowanie nie jest to najciekawsza ich cecha. Należą
one do ryb labiryntowych, czyli mają dodatkowy narząd pozwalający im oddychać
powietrzem atmosferycznym. Dzięki temu bojownik może przebywać w wodach słabo
natlenionych – nawet na polach ryżowych czy rozlewiskach.
Bojownik – rodzaje
W sklepach zoologicznych możemy spotkać wiele rodzajów bojowników. Poszczególne
ich typy mogą różnić się wielkością, długością płetw oraz kolorystyką, co
spowodowane jest łatwością krzyżowania osobników, by uzyskać rybki o pożądanych
walorach. Hodowlane bojowniki mogą mieć barwę czerwoną, niebieską, białą, żółtą,
pomarańczową i wiele innych, ale bywają również osobniki różnobarwne i o
opalizujących łuskach. Samce są z reguły bardziej kolorowe niż samice i mają od nich
bardziej okazałe płetwy. Bojowniki kategoryzuje się właśnie ze względu na barwę oraz
kształt płetw.
Bojownik – z jakimi rybami można go hodować?
Jak już wspominaliśmy, samce tego gatunku są bardzo wojownicze. Ich walki o
terytorium bywają niezwykle brutalne, dlatego nie należy trzymać w niewielkim
akwarium więcej niż jednego osobnika tego gatunku. Jeśli zbiornik jest duży, można
hodować w nim więcej samców, jednak najlepiej, gdy są one razem od młodości. W
takim wypadku akwarium musi być jednak przedzielane dużą ilością roślin, żeby każdy
osobnik mógł wyznaczyć w nim własne terytorium. Samice bojowników nie wykazują
się agresją, więc mogą być trzymane w jednym zbiorniku, pod warunkiem, że jest on
spory – aby samiec ich nie zamęczył.
A co z hodowaniem bojownika z innymi rybami? Z reguły ryby te nie są agresywne w
stosunku do przedstawicieli innych gatunków, ale raczej odradza się trzymanie
bojowników razem z welonowatymi, bo te mogą zostać zaatakowane. Najlepiej jest
trzymać bojownika z rybami o łagodnej, pacyfistycznej naturze, które nie wykazują
chęci dominowania na danym terenie. Wtedy akwarium jest bezpieczne i dla innych
ryb, i dla samych bojowników, które zestawione z większymi, agresywnymi gatunkami
mogłyby być narażone na podgryzanie płetw.
Ryba bojownik w kuli?
Pierwszą rzeczą, o którą powinniśmy zadbać, jest odpowiednie akwarium dla
bojownika. Dość popularne jest nadal trzymanie tego typu rybek w kuli, ale trzeba na
wstępie zaznaczyć, że takie akwarium nie tylko nie zapewnia domowym pupilom
komfortu, ale wręcz może spowodować u nich negatywne skutki. Bojownik w kuli traci
orientację przestrzenną i staje się nerwowy i zestresowany. Początkowa dezorientacja
może na późniejszych etapach przerodzić się w całkowity brak energii lub nadmierną
agresję. Niewskazane są również wszelkie małe zbiorniki kilkulitrowe. Nawet 10-litrowe
akwarium jest dla dorosłego samca nieco ciasne, a optymalne są zbiorniki powyżej 25
litrów. Zasada jest jednak taka, że im większe akwarium, tym lepiej dla rybek, które w
nim mieszkają. Jeśli więc możemy pozwolić sobie na ustawienie i urządzenie 50-
litrowego zbiornika, bojownik na pewno będzie czuł się w nim komfortowo.
Warto jednak wiedzieć, że wielkość akwarium ma wpływ nie tylko na wygodę
bojownika, ale również na jego zdrowie. Dlaczego? Powód jest bardzo prozaiczny –
załatwianie się ryb w wodzie powoduje, że nieustannie w zbiorniku zwiększa się poziom
amoniaku. Kiedy stężenie osiąga poziom krytyczny, bojownik nie jest w stanie dłużej
funkcjonować i umiera. Im mniejsze jest akwarium, tym szybciej poziom amoniaku
staje się niebezpieczny.
Jakich warunków potrzebują bojowniki?
Bojowniki są mało wymagającymi rybami, więc ich hodowanie nie nastręcza większych
trudności. Jest to jednak gatunek, który lubi przebywać w cieple, dlatego niezbędne
jest zamontowanie grzałki, która zapewni rybom temperaturę w przedziale 25-28
stopni Celsjusza. Jako że bojowniki oddychają również tlenem z atmosfery, akwarium
dla nich powinno mieć zamontowaną pokrywę – aby temperatura tego powietrza
również była na podobnym poziomie. Oprócz tego niezbędne jest również
zamontowanie filtra, który będzie oczyszczał wodę i wzbogacał poziom tlenu. Jeśli
chodzi o oświetlenie, samym bojownikom nie jest ono niezbędne. Ma ono jednak duże
znaczenie dla rozwoju roślin wodnych, w które musi być zaopatrzone akwarium. Warto
więc zakupić lampę, ale niezbyt mocną – żeby nie powodowała dyskomfortu u ryb.
Rośliny w akwarium dla bojowników powinny być raczej gęste, by tworzyły możliwość
schronienia dla samic i mniej bojowych gatunków ryb oraz stanowiły naturalną barierę
między terytoriami samców. Oprócz tego rośliny są niezbędne również do tego, żeby
oczyszczać wodę z amoniaku, który gromadzi się, gdy ryby się wypróżniają. U
bojowników doskonale sprawdzają się rośliny azjatyckie, jednak można zdecydować się
również na europejską zieleń – będzie ona spełniać swoją funkcję tak samo dobrze.
Akwarium można jednak również ozdobić także innymi elementami, takimi jak
kamienie, domki, groty czy korzenie. Bardzo ważne jest jednak, żeby w akwarium dla
bojowników nie było żadnych powierzchni lustrzanych, gdyż nawet własne odbicie
wzbudza u samców agresję i może doprowadzić do tego, że rybka zrobi sobie krzywdę,
próbując je zaatakować.
Pielęgnacja akwarium z bojownikami
Aby akwarium prezentowało się efektownie i zapewniało komfort bojownikom,
konieczne jest regularne usuwanie glonów z szyb zbiornika. Można zrobić to za pomocą
zwykłego, manualnego czyścika albo zdecydować się na nieco wygodniejszy czyścik
magnetyczny. Ten drugi jest jednak bezpieczniejszy dla ryb, gdyż nie wymaga
zanurzania rąk w wodzie. Dzięki temu do akwarium nie przedostają się bakterie z
ludzkich dłoni, które mogłyby spowodować infekcję u rybek. Czyścik taki składa się z
dwóch części, z których jedna umieszczona jest wewnątrz zbiornika, a druga na
zewnątrz. Połączone są one silnymi magnesami, dlatego lawirując jedną z nich,
automatycznie sprawiamy, że druga usuwa glony wewnątrz.
Oczyszczanie szyb i filtrowanie wody nie wystarcza jednak, żeby zachować czystość w
zbiorniku, konieczne jest również regularne wymienianie wody na świeżą. Wymiana
taka nie wiąże się jednak z koniecznością przenoszenia bojowników i czyszczenia
wszystkich elementów w akwarium. Wymieniamy zawsze ⅓ wody, zastępując ją nową,
ale odstaną i uzdatnioną odpowiednim preparatem ze sklepu zoologicznego.
Jaki pokarm jest odpowiedni dla bojowników?
Bojowniki są rybami drapieżnymi, dlatego karmić je należy głównie pokarmami
mięsnymi. Dużą wartość odżywczą ma specjalny żywy pokarm złożony z niewielkich
żyjątek wodnych takich jak dafnia, rozwielitka czy solowiec. Rybom tym można
podawać także pokarm mrożony. Wtedy możemy żywić je dżdżownicami czy nawet
krewetkami, jednak trzeba pamiętać, żeby wcześniej rozmrozić pokarm. Przysmakiem
bojowników są suszone produkty i tych ryby te są w stanie zjeść najwięcej. Możliwe
jest jednak również karmienie ich gotowymi płatkami, które są łatwe w
przechowywaniu i podawaniu. Jeśli jednak decydujemy się na taki rodzaj karmy, warto
choć od czasu do czasu uzupełnić dietę pupila, dając mu żywe lub mrożone przekąski.
Nadal pozostaje jednak pytanie: jak często karmić bojownika? Na opakowaniach
niektórych pokarmów znajdziemy szczegółowe informacje na ten temat, ale jeśli
jesteśmy zdani na własną ocenę, najlepiej podawać pokarm dwa razy dziennie. Warto
też uważać, żeby rybka dostawała odpowiednie do swoich potrzeb porcje. Przyjmuje
się, że bojownikom podaje się tyle pokarmu, ile są w stanie zjeść przez mniej więcej
dwie minuty. Większa ilość pokarmu może zaszkodzić rybce, a jeśli ta go nie zje – po
prostu zabrudzi on dno akwarium.
Hodowla bojowników w Twoim domu
Bojowniki to ryby łatwe w hodowli i niezwykle efektowne, ale nawet one mają swoje
wymogi, które koniecznie należy spełnić. Przede wszystkim trzeba zapewnić im
odpowiednio duże akwarium, najlepiej takie, które ma kształt prostopadłościanu.
Zdecydowanie nie wolno trzymać tych ryb w kulach ani niewielkich pojemniczkach bez
filtrów. Taki obraz bojownika nadal jest utrwalony w naszych głowach, ale są to
warunki, które stanowią wręcz torturę dla wszystkich żywych organizmów – najlepszym
dowodem jest to, że w niektórych krajach na wniosek obrońców zwierząt takie praktyki
zostały już zakazane. Oprócz tego należy zapewnić bojownikom filtr i rośliny, w których
mogą się chronić, a także odpowiedni pokarm zwierzęcy. Kiedy rybka ma takie
warunki, czuje się komfortowo i może przeżyć nawet kilka lat, zachwycając swoim
pięknem i gracją.
