Barszcz czerwony zwykle rozpoczyna w polskich domach wigilijną ucztę.
Podpowiadamy, co zrobić, aby barszcz miał tradycyjny smak, bogaty aromat i
intensywny, ciemnoczerwony kolor!
Zupę tę można przygotowywać przez cały rok, jednak podczas wieczerzy
poprzedzającej Święta Bożego Narodzenia je się jej postną wersję.
Barszcz na wigilijnym stole – historia
Barszcz to zupa, którą przygotowuje się w różnych częściach Europy Środkowej i
Wschodniej – warianty tego dania nieco różnią się od siebie w zależności od regionu.
Wiadomo, że ten buraczany przysmak przygotowywano już wieki temu i doceniano go
zarówno ze względu na smak, jak i właściwości zdrowotne.
O barszczu pisał Mikołaj Rej w Żywocie Człowieka Poczciwego. Natomiast w XIX – wieczny historyk Zygmunt Gloger – w swojej Encyklopedii Staropolskiej – wspominał,
że zupa z buraków od stuleci była uważana za lekarstwo na różne
przypadłości. Wzmianki o tym, że barszcz był zupą serwowaną podczas wieczerzy
wigilijnej, pochodzą z XVI wieku. Gospodynie domowe gotowały go na zakwasie, który
przygotowywały przynajmniej kilka tygodni wcześniej. Czerwona, buraczana zupa była
podawana pod strzechami oraz na dworach. Serwowano ją w samą wigilię, ale także
jako krzepiący posiłek w czasie świątecznego śniadania. Dzisiaj barszcz jest jednym z
głównych bohaterów wieczerzy wigilijnej i można podawać go na kilka sposobów.
Jaki barszcz podaje się na wigilijnym stole?
Smakosze czerwonego barszczu chętnie przygotowują tę zupę przez cały rok, jednak
danie przyrządzane z myślą o wigilijnym stole powstaje na bazie tradycyjnej receptury
i z nieco innych składników. Do jego gotowania wykorzystuje się:
- wywar z włoszczyzny i buraków
- wywar ugotowany z suszonych grzybów
- sfermentowany zakwas buraczany.
Według niektórych receptur do przyrządzania zupy można wykorzystać jeden wywar
warzywno-grzybowy.
Aby móc połączyć barszcz wigilijny z wyrazistymi dodatkami, nie doprawia się go
pieprzem, a jedynie cukrem i solą. Dzięki temu ma on charakterystyczny, słodko-kwaśny smak. Istnieją także przepisy, zgodnie z którymi, zupę tę wzbogaca się
podsmażoną cebulką, czosnkiem, posiekanymi burakami z wywaru oraz zaprawia się ją
zasmażką. Jednak w zdecydowanej większości polskich domów serwuje się „czysty”
barszcz, czyli bez warzyw, ale z typowymi, wigilijnymi dodatkami.
Zakwas buraczany – jego właściwości zdrowotne
Zakwas na barszcz powstaje z buraków, które przechodzą proces fermentacji. Właśnie
dlatego ta baza to tradycyjnej wigilijnej zupy jest nie tylko tak smaczna, ale także ma
szereg właściwości prozdrowotnych – można ją pić w zastępstwie naturalnych soków.
Zakwas buraczany jest bogaty w antyutleniacze (w postaci betaniny), a oprócz tego
stanowi źródło cennego, łatwo przyswajalnego żelaza, witamin, kwasu mlekowego i
bakterii Lactobacillus oraz błonnika. Dzięki temu:
- może być on elementem diety osób, które cierpią na niedokrwistość
- sprzyja on budowaniu odporności i pomaga szybciej uporać się z infekcjami
- wspiera metabolizm
- pomaga oczyścić organizm z toksyn
- może być stosowany przez osoby, które muszą wyregulować ciśnienie krwi i
obniżyć poziom cholesterolu - korzystnie wpływa na wydolność organizmu i wzmacnia go
- dobrze wpływa na pracę jelit.
Ponadto po zakwas z buraków mogą sięgać także cukrzycy – proces fermentacji
sprawia, że zostaje w nim obniżona zawartość cukrów prostych.
Jak zrobić zakwas buraczany do barszczu?
Zakwas na barszcz wykorzystasz do przygotowania postnej zupy, ale możesz spożywać
go także jako napój – ma on lekko kwaśny smak i aromat urozmaicony przez dodatek
przypraw. Ten ciemnofioletowy płyn przygotujesz z:
- 300 g buraków
- ¼ łyżeczki soli
- 2 ząbków czosnku
- 1 szklanki wody.
Ponadto do jego przyrządzenia będą potrzebne przyprawy – kilka ziaren pieprzu, ziela
angielskiego oraz 1 liść laurowy. Opcjonalnie – aby urozmaicić jego aromat – można
dodać do niego kawałek korzenia imbiru lub plaster korzenia chrzanu.
Robienie zakwasu na barszcz zacznij od przygotowania solanki – do garnka wlej wodę i
osól ją. Nieco podgrzej ten roztwór i mieszaj zawartość garnka do czasu, aż sól
całkowicie się rozpuści.
Na dnie słoika (o pojemności od 0,5-1l) ułóż przyprawy. Następnie włóż do niego
połowę wszystkich buraków – muszą być obrane i pokrojone w kostkę lub w plasterki.
Na warzywa połóż rozgniecione ząbki czosnku i przykryj je pozostałą porcją buraków.
Na końcu należy zalać zawartość słoika wodą i zakręcić go – jednak niezbyt mocno,
aby gazy powstałe podczas początkowego procesu fermentacji mogły swobodnie
uchodzić. Do zamknięcia naczynia można wykorzystać też gazę i gumkę recepturkę.
Słoik z zakwasem na barszcz wigilijny odstaw w ciepłe miejsce – wystarczy, że
postawisz go na kuchennym blacie czy włożysz go do szafki. Przez pierwsze 3 dni na
buraczanym płynie może pojawiać się biała piana, którą należy zbierać łyżką. Po tym
czasie szczelnie zamknij słoik i odczekaj jeszcze 2-4 dni – wtedy zakwas buraczany
powinien być już gotowy.
Barszcz – jak zrobić tradycyjną, wigilijną zupę?
Czego potrzebujesz do przyrządzenia barszczu wigilijnego?
Aby ugotować tą postną zupę na stół wigilijny, przygotuj:
- 1,5 litra wody
- 500 g buraków
- włoszczyznę – 3 marchewki, 1 korzeń pietruszki, ½ dużego selera
- jabłko
- cebulę
- 5 suszonych śliwek
- 10 g suszonych grzybów
- 5 liści laurowych i 5 ziaren ziela angielskiego
- ok. 0,5 l zakwasu buraczanego
- sól i cukier do smaku.
Jak przygotować barszcz wigilijny – instrukcja krok
po kroku
- Grzyby zalej szklanką wody, odczekaj 30 minut, a następnie gotuj je kolejne pół
godziny na małym ogniu wraz z wcześniej opaloną nad ogniem cebulą; - W osobnym garnku umieść włoszczyznę, obrane i pokrojonej buraki, śliwki, jabłka,
liście laurowe, ziele angielskie – składniki te zalej wodą i gotuj bulion ok. 1h; - Gdy bulion będzie gotowy, przecedź go przez sito i wyjmij warzywa
- Następnie dodaj do niego grzyby wraz z wodą, w której się gotowały, odczekaj, aż
zupa nieco przestygnie i dopiero wtedy wlej do niej zakwas buraczany - Całość dopraw do smaku solą, cukrem i trzymaj na małym ogniu jeszcze ok. 30
minut – uważaj jednak, aby zupa nie zaczęła wrzeć.
Jak można podawać barszcz wigilijny?
Barszcz czerwony podczas wieczerzy wigilijnej podaje się w talerzach, w bulionówkach
lub w filiżankach. W zupie tej nie ma warzyw, jednak dodaje się do niej tradycyjne
przysmaki. Barszcz na wigilię je się z postnymi dodatkami, w których ukryto farsz –
najczęściej z kapusty i grzybów. Zupa ta doskonale smakuje z:
- pierogami
- uszkami
- pasztecikami
- krokietami
- z kulebiakiem – jest to drożdżowa strucla, w której znajduje się farsz z kiszonej
kapusty, grzybów, cebuli i kminku.
Czym różni się barszcz wigilijny od tego
przygotowywanego w ciągu roku?
Barszcz czerwony to nie tylko główny bohater wigilijnego stołu, ale też zupa często
podawana na weselach, bankietach i jedzona przez cały rok. Jednak tylko podczas
przedświątecznej wieczerzy jest to postne danie.
Barszcz, który serwuje się przy innych okazjach, powstaje najczęściej na bulionie
mięsnym – gotuje się go na bazie drobiu. Ponadto zwykle nie ma w nim dodatku
zakwasu buraczanego i jest on gotowany na samych burakach. Zupa tam dość
intensywny smak, gdyż dodaje się do niej ocet i pieprz.
Barszcz wigilijny – najczęstsze błędy podczas
przygotowywania tradycyjnej zupy
Czerwony barszcz z uszkami, krokietami czy pasztecikami to danie, na które niektórzy
czekają cały rok. Co zrobić, aby nie zepsuć walorów smakowych i wyglądu tej zupy?
- dodawaj zakwas w odpowiednim momencie
Zakwas buraczany to źródło cennych substancji odżywczych i bakterii probiotycznych.
Jednak płyn ten traci swoje właściwości, gdy zostaje zagotowany. Dlatego
przygotowując zupę, dodawaj go dopiero na samym końcu – wtedy, gdy ma ona
temperaturę właściwą do spożycia. Jeśli zagotujesz barszcz z zakwasem, to ucierpi na
tym również jego kolor – intensywnie czerwona zupa znacznie ściemnieje; - przygotuj aromatyczny bulion
Choć w barszczu to buraki grają pierwsze skrzypce, zupa nie będzie dobrze smakować,
jeśli powstanie na mało esencjonalnym bulionie. W związku z tym nie oszczędzaj na
warzywach, grzybach i przyprawach – to one odpowiadają za jedyny w swoim rodzaju
smak tego postnego dania; - zawsze dodawaj buraki
Mimo że jednym ze składników wigilijnego barszczu jest zakwas z buraczany, to nie
można rezygnować z dodawania do zupy samych buraków. To dzięki tym warzywom
smak wigilijnego specjału jest tak bogaty.
Barszcz wigilijny dla dzieci
Zupę tą mogą zjeść ze smakiem wszyscy domownicy, niezależnie od wieku – jednak po
warunkiem, że zostanie ona odpowiednio przygotowana. Jeśli przy wigilijnym stole
zasiądą także dzieci, należy zrezygnować z przygotowywania barszczu z dodatkiem
grzybów leśnych. Dotyczy to także uszek i pasztecików podawanych do zupy – farsz
można przygotować z kapusty i pieczarek.
Jest bardzo smaczny, aromatyczny, kojarzy się ze świętami i można go jeść na zdrowie
– barszcz czerwony na zakwasie z buraków to jedna z najważniejszych pozycji w
świątecznym menu. Jego przygotowanie jest stosunkowo łatwe, ale o gotowaniu zupy
trzeba pomyśleć już kilka dni wcześniej. Pozwoli to przygotować domowy, naturalny
zakwas na barszcz, który odpowiada za intensywny smak i kolor zupy.
