Jesteś przewlekle zmęczony lub masz zaburzenia nastroju? A może zmagasz się z
bladą skórą lub drętwieniem kończyn? To może oznaczać tylko jedno – brakuje Ci
witaminy B12! To niezwykle cenny składnik odżywczy, który pełni wiele istotnych
funkcji dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Dowiedz się, w czym występuje
witamina B12, co może powodować jej niedobór i jak się przed tym ustrzec.
Trudno wyobrazić sobie właściwe funkcjonowanie organizmu bez witamin. Składniki te
odpowiadają za działania regulacyjne – są biokatalizatorami procesów metabolicznych,
dzięki czemu wszystkie układy i narządy mogą harmonijnie pracować. Jedną z
ważniejszych substancji z tej grupy, która bierze udział w wielu procesach, jest
witamina B12.
Witamina B12 – co to jest?
Witamina B12 jest związkiem chemicznym, który zawiera w swoim składzie kobalt –
stąd też jej druga nazwa – kobalamina. Jest zaliczana do witamin rozpuszczalnych w
wodzie, które są prekursorami koenzymów. Organizm nie wytwarza jej samodzielnie,
dlatego trzeba dostarczyć ją mu z zewnątrz – z pożywieniem.
Witamina B12, jako jedyna, powstaje przy udziale komórek bakteryjnych, które żyją w
układzie pokarmowym. Wchłania się do krwioobiegu w jelicie krętym, a następnie jest
magazynowana w wątrobie. Ilość zgromadzonej witaminy w organizmie zdrowego
człowieka powinna wystarczyć mu na ok. 2-5 lat. Zatem jeśli nagle przestaniesz
dostarczać ją wraz z pożywieniem, objawy jej niedoboru odczujesz dopiero po kilku
latach.
Wyróżnia się cztery formy kobalaminy, czyli:
- cyjanokobalaminę – najczęściej spotykana w produktach dostępnych na rynku,
- hydroksykobalaminę – dobrze tolerowana przez ludzi, przez brak cyjanku,
- metylokobalaminę – najmocniejsza forma aktywna witaminy B12,
- adenozylokobalaminę – łagodna forma aktywna kobalaminy pozbawiona grup
metylowych.
Co ciekawe – kobalamina przenika do łożyska i kobiecego mleka, a co za tym idzie do
płodu i dziecka. Dzięki temu maluch może zdrowo się rozwijać.
Witamina B12 – na co?
Kobalamina jest bardzo istotną witaminą, która bierze udział w wielu, różnych
procesach oddziałujących na funkcjonowanie całego organizmu. Oto najważniejsze
funkcje tego składnika.
- Pomaga w wytwarzaniu puryn i pirymidyn, które są one składnikami kwasów
nukleinowych, czyli DNA i RNA – dzięki temu witamina B12 wspiera utrzymanie
stabilności genomu człowieka. - Wspomaga procesy krwiotwórcze, a tym samym pomaga przeciwdziałać anemii.
- Wspiera metabolizm tłuszczów i węglowodanów, dzięki czemu wspomaga np.
apetyt. - Pomaga w powstawaniu przekaźników nerwowych i tworzeniu osłonki mielinowej
na komórkach. W rezultacie wspiera właściwe funkcjonowanie układu nerwowego! - Wspomaga syntezę kwasu foliowego w biologicznie aktywną formę, co ma
kluczowe znaczenie dla kobiet w ciąży i karmiących piersią.
Z badań nad znaczeniem witaminy B12 wynika, że jest ona niezbędna do
prawidłowego wzrostu organizmu. Dlatego nie należy dopuszczać do powstania jej
niedoboru.
Witamina B – niedobór
Na brak odpowiedniego poziomu witaminy B12 cierpią zazwyczaj osoby, które są na
diecie wegetariańskiej, wegańskiej lub bardzo restrykcyjnej odnośnie do ilości
spożywanego mięsa i produktów zwierzęcego pochodzenia. Jednak w grupie ryzyka
znajdują się także chorzy, którzy:
- cierpią na chorobę Addisona-Biermera, czyli niedokrwistość złośliwą,
- mają wrodzony niedobór witaminy B12,
- przeszli gastrektomię,
- zmagają się z niewłaściwym funkcjonowaniem czynnika wewnętrznego Castla
odpowiadającego za wchłanianie się kobalaminy z pożywienia, - mają różne schorzenia jelit, np. chorobę Leśniowskiego-Crohna,
- są po resekcji jelita krętego,
- przechodzą przewlekłe zapalenie trzustki lub zakażenia np. tasiemcem albo
bruzdogłowcem szerokim, - toczą walkę z zespołem rozrostu bakteryjnego mającego miejsce, np. w zespole
ślepej pętli.
Niedobór najczęściej występuje u osób starszych. Jest to spowodowane ograniczeniem
przez nich spożywania mięsa i wyrobów mięsnych, które wynika np. z przekonań
religijnych czy słabej sytuacji finansowej.
Objawy braku witaminy B12
Brak witaminy B12 w organizmie jest bardzo dotkliwie odczuwany. Najczęściej
występujące objawy to:
- powstanie niedokrwistości złośliwej lub megaloblastycznej – jest to związane z
nieprawidłowym funkcjonowaniem układu krwionośnego, które jest spowodowane
niedostateczną ilością krwinek czerwonych we krwi, - otępienie umysłowe, depresja, zmiany zachowania, trudności z pamięcią, niepokój
psychoruchowy, czyli dolegliwości przypominające zaburzenia psychiczne, - uczucie mrowienia w rękach i nogach, słabszy wzrok, „prąd” przechodzący po
plecach – wynikają z zaburzeń w pracy układu nerwowego, - anemia i towarzyszące jej dolegliwości, takie jak osłabienie, bóle i zawroty głowy,
zmęczenie, trudności z koncentracją uwagi, - zwyrodnienia błony śluzowej żołądka,
- owrzodzenia, które powstają np. w kącikach ust.
Jeśli awitaminoza, czyli niedobór witaminy B12, trwa dłużej niż 90 dni, może
doprowadzić to do zmian w nerwach obwodowych, degeneracji rdzenia kręgowego, a w
ostateczności nawet nieodwracalnych i bardzo zaawansowanych problemów
neurologicznych. Dlatego tak istotne jest, aby dbać o regularne przyjmowanie
produktów z witaminą B12.
Brak witaminy B12 – jak uniknąć?
Zastanawiasz się, co możesz zrobić, aby uniknąć niedoborów witaminy B12, a co za
tym idzie związanych z tym problemów?
Przede wszystkim – jeśli dostrzegasz u siebie objawy, które mogłyby sugerować
niedobór witaminy B12, udaj się do lekarza. Konsultacja i badania pozwolą wykluczyć
występowanie chorób, które wywołują awitaminozę.
W ramach profilaktyki niedoborów, zadbaj również o zdrowo zbilansowaną dietę i
wprowadzenie do codziennego jadłospisu produktów, które zawierają witaminę B12.
Jesteś wegetarianinem lub weganinem albo masz uczulenie na mięso i wyroby
pochodzenia zwierzęcego? Pomyśl o suplementacji witaminy B12. Jednak pamiętaj, aby
ich spożywanie najpierw skonsultować z lekarzem. Dzięki temu będziesz mieć
pewność, że wybrany preparat Ci nie zaszkodzi i nie wpłynie negatywnie na Twoje
zdrowie, zwłaszcza w połączeniu z przyjmowanymi lekami. Specjalista pomoże nie
tylko dobrać odpowiedni środek, ale także jego ilość. Dzięki temu przyjmowanie
suplementu czy leku będzie bezpieczne.
Witamina B12 – w czym?
Jedno z najczęściej zadawanych pytań przez osoby, które chcą uzupełnić swoją dietę w
witaminę B12, to: gdzie występuje ten składnik? Niestety, w przeciwieństwie do
pozostałych witamin, B12 znajduje się tylko w żywności pochodzenia zwierzęcego i to
tylko w jej określonych rodzajach. Do tej pory nie odkryto roślin ani grzybów, które
mogłyby zastąpić popularne źródła witaminy B12.
Produkty, w których znajdziesz kobalaminę, to:
- wołowina,
- wieprzowina,
- łosoś,
- halibut,
- mleko krowie,
- sery,
- jaja.
To najpopularniejsze i najpowszechniejsze źródła witaminy B, ale gdzie jest jej
najwięcej? Najlepszym „magazynem” kobalaminy jest wątroba wołowa i wieprzowa – w
100 g tych produktów może znajdować się od 50 do 500 µg tego cennego składnika
odżywczego!
Co ważne, witaminę B12 można spotkać obecnie także w wielu produktach, które
naturalnie jej nie zawierają. Chodzi o żywność fortyfikowaną, czyli wzbogacaną o cenne
składniki odżywcze. W tej postaci są dostępne np. płatki śniadaniowe, jogurty,
margaryny, słodycze, soki, nektary i inne napoje bezalkoholowe. Według
rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 16 września 2010 r. w sprawie substancji
wzbogacających dodawanych do żywności w ich składzie może znajdować się
maksymalnie tyle kobalaminy w formie cyjanokobalaminy i hydroksykobalaminy, ile
pozwoli na pokrycie 50% jej dziennego zapotrzebowania. Dzięki temu nawet osoby na
diecie wegetariańskiej i wegańskiej mogą wybrać dla siebie odpowiednie źródło
witaminy B12.
Niedobór witaminy B – jak zbadać?
Chcesz dowiedzieć się, czy masz problem z brakiem dostatecznej ilości witaminy B12?
Aby uzyskać informacje o poziomie kobalaminy w Twoim organizmie, zrób badania
krwi. Koszt ich wykonania różni się w zależności od punktu pobrań, jednak cena waha
się w okolicy 20-30 zł.
Aby uzyskać wiarygodne wyniki, należy przyjść na pobranie krwi na czczo. Za
prawidłowy poziom witaminy B12 uznaje się wartość pomiędzy 148 a 740 pmol/l, czyli
200-1000 ng/l.
Nadmiar wit. B12 – czy jest możliwy?
Prowadzisz dietę bogatą w produkty mięsne, a mimo to lekarz zlecił Ci przyjmowanie
witaminy B12? Zastanawiasz się, czy możliwe jest przedawkowanie kobalaminy? Jest
to mało prawdopodobne, ponieważ:
- zaledwie 1% witaminy B12 pozyskanej z pożywienia wchłania się w jelicie grubym
do krwioobiegu – zatem trzeba byłoby spożyć bardzo dużo produktów z
kobalaminą, aby dopuścić do hiperwitaminozy, - składnik ten rozpuszcza się w wodzie – dzięki temu jego nadmiar jest szybko
usuwany wraz z moczem.
Nawet, jeśli zdarzy Ci się przesadzić z ilością produktów zawierających witaminę B12,
nie musisz się o to martwić. Kobalamina nie działa toksycznie na organizm i nie
stwierdzono żadnych skutków ubocznych jej nadmiernego spożycia, jeśli jest
przyjmowana doustnie.
Niepożądane objawy mogą wystąpić wyłącznie w przypadku podania pozajelitowego.
Wtedy mogą wystąpić nadwrażliwość, obrzęk płuc, świąd, wysypka, przemijająca
biegunka, zakrzepy naczyń obwodowych, wzdęcia. Jednak warto pamiętać, że są to
bardzo rzadko występujące reakcje.
Nie zastanawiaj się dłużej, w czym witamina B12 się znajduje. Wzbogać swoją dietę o
produkty mięsne lub inne źródła kobalaminy i ciesz się zdrowiem!
